Dlaczego inwestowanie dużych pieniędzy w nowoczesną i przyjazną szkołę nie zawsze przynosi pożądany efekt? Bo taka inwestycja wymaga poważnego namysły i wiedzy, które można streścić w czterech prostych krokach.

WYMIANA DOŚWIADCZEŃ

W poniedziałek 17 września w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii odbyła się konferencja „Innowacyjne meble w przyjaznej szkole”. Była to okazja do spotkania badaczy, praktyków, urzędników, projektantów i przedsiębiorców, których praca ma bezpośredni wpływ na wygląd polskich szkół.

W czasie konferencji można było usłyszeć o światowych trendach w szkolnictwie, o doświadczeniach biznesu w tworzeniu mebli dla szkół w Polsce i w krajach zachodniej Europy, a także o tym jak wyglądają wnętrza najbardziej innowacyjnych szkół w Polsce. Nie zabrakło wreszcie wystąpienia przygotowanego przez Office Plus, na temat wpływy przestrzeni na rozwój człowieka.

RAPORT SPECJALNY

Doświadczenia zaprezentowane podczas konferencji zostały zebrane w jeden spójny dokument określony jako Raport Specjalny. Inwestycje w „Przestrzeń Przyjaznej Szkoły – Przewodnik dla Szkół, Jednostek Samorządu Terytorialnego oraz Rad Rodziców”, to publikacja z którą powinna zapoznać się każda osoba odpowiedzialna za funkcjonowanie szkoły, na wszystkich etapach edukacji. Natomiast dla osób odpowiedzialnych za modernizację szkoły jest to lektura obowiązkowa.

————

4 KROKI

To oczywiste, że proces modernizacji szkoły jest długi i skomplikowany. Nie mniej po wysłuchaniu wszystkich wystąpień w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii można zamknąć go w czterech zasadniczych krokach. Gdzie zakup mebli szkolnych występuje tylko w jednym, choć pytanie o ich rolę i funkcję dotyczy właściwie każdego etapu. Żeby zrozumieć logikę następstw tych etapów, warto przywołać wystąpienia ekspertów, zaczynając jednak od prezentacji końcowych.

1/ WIZJA

Konferencję „Innowacyjne meble w przyjaznej szkole” zamykały dwa wystąpienia pokazujące dwie wyjątkowe polskie szkoły. Pierwsza to prywatna szkoła NoBell – zwycięzca prestiżowego konkursu EduMission, na najlepszą alternatywną szkołę na świecie (sic!). Druga to budząca podziw publiczna szkoła podstawowa z Radowa Małego w Województwie Zachodniopomorskiem – która pokazuje, że mądra nowoczesna edukacja możliwa jest również w placówkach publicznych.

Obydwie szkoły charakteryzują się wyjątkowymi wnętrzami. NoBell posiada specjalnie zaprojektowane klasy ze specjalnie wykonanymi regałami na pomoce naukowe i wnękami, w których mogą usiąść uczniowie. Szkoła produkuje również stworzone przez siebie meble, dopasowane do wizji edukacyjnej. W Radowie Małym wnętrza zaaranżowane są w dużej mierze przez rodziców i nauczycieli, ale znajduje się w nich wiele przestrzeni charakterystycznych dla nowoczesnej edukacji jak wygodne miejsca nieformalnych spotkań lub wykorzystanie korytarzy i kuchni pod działania edukacyjne. Ważnymi meblami w tej szkole są stoły (jakie znanym raczej z wnętrz domowych), wokół nich odbywają się najważniejsze rozmowy.

W trakcie modernizacji szkół zdarza się, że powstają wnętrza, które nie przystają do potrzeb edukacyjnych. A przecież wydaje się oczywiste, że narzędzia dobieramy do pracy jaką chcemy wykonać, a nie odwrotnie. W obydwu wystąpieniach słychać było, że ich twórcy mieli precyzyjną wizję tego jak ich szkoła ma wyglądać, co ma być w niej najważniejsze i jak ma się to realizować. Wnętrza i meble są w tych szkołach manifestacją i narzędziem do wdrażania wcześniej wypracowanej wizji edukacji.

2/ KOMPETENCJE

Jakie kompetencje powinna kształcić współczesna szkoła? To pytanie stawia sobie wielu pedagogów i rodziców w obliczu cyfrowych zmian, z dnia na dzień modyfikujących nasze życie. Na to pytanie w czasie konferencji odpowiedziała prof. Marlena Plebańska – specjalizująca się w wykorzystaniu nowoczesnych technologii w edukacji. Jej zdaniem są dwie grupy kompetencji, które powinna wspierać szkoła przygotowująca do życia w nowoczesnym świecie.

Kompetencje cyfrowe to zbiór dość oczywisty w cyfrowym świecie. Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie w nowoczesnym społeczeństwie bez umiejętności posługiwania się nowoczesnymi narzędziami pracy i komunikacji. Cyfrowy świat jest zresztą tak szeroki, że bezcenne stało się mądre prowadzenie po nim odpowiedniego nauczyciela. Istnieje jednak druga i ważniejsza grupa kompetencji.

Kompetencje społeczne to wyzwanie współczesności. Umiejętność budowania relacji z drugim człowiekiem, wykorzystywanie potencjału ludzi o różnych talentach, rozwiązywanie konfliktów i czerpanie radości z więzi międzyludzkich. To wszystko w obliczy rewolucji cyfrowej stało się dziś trudniejsze niż kiedykolwiek. Najwyżej cenionym szkołami będą te, w których uczniowie będą skutecznie rozwijać kompetencje społeczne.

Określenie kompetencji jakie mają kształtować uczniowie jest kluczem do stworzenia przestrzeni te kompetencje wspierającej. Prof. Marlena Plebańska podczas swojego wystąpienia zaprezentowała ideę edukacyjną STEAM, wedle której należy inwestować w rozwój dzieci pod kątem: Nauki, Technologii, Inżynierii, Sztuki i Matematyki (ang. Science, Technology, Engineering, Arts, Mathmatics). W prezentacji był też pokazany projekt przestrzeni edukacyjna wspierającej te dziedziny. W ramach dużego pomieszczenia każda dziedzina miała swoją strefę, aby w każdej ze stref można było zajmować się tym samym zagadnieniem w ramach jednej z wymienionych dziedzin. Wniosek? Wnętrze można uczynić perfekcyjnie dopasowanym do zadania narzędziem.

3/ NARZĘDZIA

Kreda, tablica i ławki ustawione w rzędy – to znane od wieków narzędzia edukacyjne. W XIX wieku doskonale spełniały swoją funkcję, bo ówczesna szkoła miała kształcić przede wszystkim urzędników i żołnierzy, czyli osoby działające schematycznie i bezdyskusyjnie wykonujące polecenia przełożonych. Dziś praca schematyczna i zupełne podporządkowanie staje się domeną robotów. A na rynku pracy ceni się kreatywność, krytyczne myślenie, wewnątrzsterowność i siłę charakteru. O tej zmianie uczestnicy konferencji mogli usłyszeć podczas wystąpienia przygotowanego przez Office Plus. Jak więc powinna wyglądać szkoła, która będzie te cechy wspierać?

Kiedyś meble były narzędziami wspierającymi naukę i nadal nimi są. Ale oprócz nich są też inne narzędzia, jak choćby komputery. A same meble już nie ograniczają się do ławki i krzesła. Wygodne kanapy, miękkie wykładziny, panele akustyczne, biurka z regulowaną wysokością, czy fotele obrotowe – to nie lista zakupów do nowoczesnego biurowca. Takie meble stają się częścią wyposażenia najnowocześniejszych szkół na świecie. Duńskie szkoły od lat zaopatrują się w wyprodukowane w Polsce nowoczesne meble zaprojektowane z myślą o przestrzeniach biurowych. W Skandynawii bardzo wyraźne jest wzajemne oddziaływanie pomiędzy edukacji i biznesem.

Narzędzia jakimi pracujemy w dorosłym życiu powinniśmy poznawać już w szkole. Kompetencje i zachowania jakie wspierają nowoczesne rozwiązania biurowe, potrzebują wsparcia już na etapie szkoły podstawowej. Mając wizję szkoły i znając kompetencje jakie chcemy wspierać, możemy dobrać odpowiednie narzędzia. To na tym etapie powinna odbywać się praca z architektem i definiowanie konkretnych produktów jakie szkoła chce zakupić. Przy czym sam zakup nie zawsze przynosi pożądany efekt…

4/ WSPARCIE

Dawanie komuś wędki zamiast ryby niewiele zmieni, jeśli nie nauczymy go jak jej używać. Podobnie jest z tablicą multimedialną i stolikami, których konfigurację można szybko zmienić. Zrozumienie do czego dana funkcjonalność służy i jaka korzyść kryje się za jej zastosowaniem to klucz do sukcesu. Zrozumieć powinni to nie tylko nauczyciele, ale cała szkolna społeczność. Zasadność używania nowoczesnych mebli musi być jasna dla całej szkoły i być częścią jej kultury. Żeby tak się stało konieczne jest wsparcie w tym obszarze dla każdej z trzech szkolnych grup: uczniów, nauczycieli i rodziców. Tylko w ten sposób pieniądze zainwestowane w materialny aspekt edukacji, przełożą się na wzrost kompetencji i rozwój intelektualny uczniów szkoły.